تحلیل بروندادهای غلبه جریان عقل‌‌گرایی اعتدالی بر نص‌‌گرایی افراطی در مهدویت‌‌پژوهی سده اخیر حوزه علمیه قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه آموزشی مبانی نظری اسلام، دانشکده مطالعات اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

2 دانش‌پژوه سطح چهار حوزه علمیه قم

چکیده

در ادیان الاهی – به‌ویژه دین اسلام و مذهب تشیع _ نسبت به متون دینی، به طور کلی، با دو نگرش و رهیافت مواجه هستیم: «نص‌‌گرایی» و «عقل‌‌گرایی». جریان نص‌گرا، در فهم دین محوریت و اصالت را به متن داده و بر فرع و حاشیه بودن عقل تأکید می‌‌کند و جریان عقل‌‌گرا (اعتدالی)، ضمن پایبندی به متن، برای عقل نیز شأن کشف معارف دینی قائل است. حوزه علمیه قم در سده اخیر، شاهد حضور این دو جریان در صحنه مهدویت‌‌پژوهی بوده است. جریان عقل‌‌گرای اعتدالی با نقد تک‌‌ساحتی بودن روش نص‌‌گرایان افراطی، بین عقل و متن و پایایی و پویایی باورداشت مهدویت پیوند و آشتی برقرار کرده و مبارزات علمی بر جریان نقل‌‌گرای افراطی غالب شد. پژوهش پیش‌رو، از آن‌جا که به دنبال کشف بروندادهای غلبه جریان عقل‌‌گرایی اعتدالی بر نص‌‌گرایی افراطی حوزه علمیه قم در مهدویت است و به توصیف و تحلیل نتایج غلبه تفکر عقل‌‌گرایی بر نص‌‌گرایی در آن آموزه می‌پردازد، و بر مطالعات کتابخانه‌‌ای و اسنادی مبتنی است؛ از نظر روش اجرای تحقیق، توصیفی _ تبیینی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها