1
استادیار گروه شیعه شناسی دانشگاه تهران ـ پردیس فارابی
2
دانشجوی دکتری کلام امامیه دانشگاه قرآن و حدیث قم
چکیده
تحلیل وجود امام در میان پارادیمهای فکری و معرفتی تشیع، نقشی اساسی درحوزه مطالعات دینی عهدهدار است. تحلیل جامع، خرد ورزانه و اندیشهورانه، ساحتهای گوناگون مسئله امامت، میتواند رویآوردهای هنجاری و معرفت شناختی متعددی را به ارمغان آورد.
دراین میان، «ضرورت وجود امام از سوی خدا»، بهعنوان ضرورتی عقلی در تفکر غالب مکتب امامیه، تحلیلی نظام مند و منطقی را میطلبد.
این نوشتار، مقوله ضرورت وجود امام را با رویکرد عقلی و برهانی، با محوریت اندیشه و آثار استاد جوادی آملی در قالب براهین و ادله مختلف تبیین و تحلیل کرده است.
«برهان لطف»، «برهان علت غایی»، «حفظ نظام اجتماعی» ، «قاعده امکان اشرف» و «قاعده الواحد»؛ از اهم براهین عقلی بر ضرورت وجود امام بهحساب می آیند که هر یک در صدد ارائه تصویری روشن از یکی از ساحت های مسئله امامت است.
هر کدام از براهین پنج گانه مذکور، به صورت مورد پژوهانه به ضرورت وجود امام از سوی خداوند متعال پرداخته و در مواردی اشکالات احتمالی را پاسخ گفته است.