بررسی و تحلیل روایات فریقین در تعیین مصداق «دابّة الارض» با تأکید بر تفسیرهای روایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی

2 دانش پژوه سطح چهار حوزه علمیه رفیعه المصطفی

چکیده

«آیه 82 سوره نمل»، یکی از شاخص‌ترین آیاتی است که به وقایع آخر الزمان و نشانه‌های پیش از وقوع قیامت اشاره می‌کند. این آیه، به جهت اجمال در زمینه مصداق «دابّۀ الارض»، زمان و مکان خروج او، همواره معرکه آرای مفسران بوده است. وجود ابهام یاد شده، بیش‌تر مفسران را بر آن داشته تا در تبیین آیه به روایات مراجعه کنند. با وجود برخی خصوصیات مشترک میان روایات فریقین، در تعیین مصداق دابۀ الارض اختلافاتی وجود دارد. بیش‌تر احادیث اهل سنت، بر ماهیت حیوانی این موجود با ویژگی‌های خارق‌العاده و غیر قابل باور اشاره دارند. در مقابل، پیش‌تر منابع روایی شیعه بر ماهیت انسانی دابۀ الارض تصریح دارند و بیش‌تر حضرت علی7 را از مصادیق آن ذکر کرده‌اند. حال آن‌که با مراجعه به منابع رجالی فریقین، به ضعف سندی این روایات پی می‌بریم. از سوی دیگر، محتوای احادیث نیز با محکمات قرآن، سنت و عقل مخالف بوده و در مواردی، با سایر احادیث در تعارض هستند. با توجه به این اهمیت، پژوهه پیش‌رو، با روش تحلیل محتوا، مجموعه روایات فریقین را در مصداق‌شناسی دابۀ الارض بررسی سندی و تحلیل دلالی می‌کند  تا از این طریق بتوان به دیدگاه صحیح دست یافت.

کلیدواژه‌ها